
Gernikako azoketako eta merkatuko kudeatzailea
Gernika-Lumo, 1959
Juanjo gisa ezagutzen dute herrian. Berak kudeatzen du, hain zuzen, Gernikako merkatua.
Herria bidegurutze batean dago. Uste dute inguruko auzoen elkargune izateko sortu zela merkatua, hastapenak noizkoak diren jakitea zaila bada ere.
Jon Josebak dio aldaketa handia izan dela merkatuaren ibilbidean. Eraldaketa hori suma daiteke, esaterako, merkatuan egiten zen salmentan: 80ko hamarkadan batik bat baserrietako nekazariek beren produktuak saltzen zituzten. Gaur egun, berriz, etxez etxekoa dago edo elkarteek zerbitzatzen duten salmenta da nagusi.
Azoka astelehen eta larunbatetan egiten dute, hain justu, baina jendearen bertaratzea asko jaitsi da. Astinzak dioenez, “merkatu zaharra” geratu da: “Gazteak ez dira joaten eta baserritarrek beste era batera egiten dute salmenta”. Ondorio horiek, gainera, erdigune neuralgikoa izatetik ere badatoz. “Izan ere, merkataritza-gune handiak martxan jartzeak mesede txikia egin dio tradizionalari”, zehaztu du.
Egun saltzen den produktua oso kontrolatuta dago; postu orori eskatzen diote nekazaritza-ekoizpeneko txartel berdea, landaren aitorpena edo nekazaritzako gizarte-segurantza. “Merkatuko izarra babarruna eta piperra dira garaian, eta urtaro bakoitzeko produktua urteko gainerako hilabeteetan. Hala izan da betidanik”, dio gernikarrak. Abeltzain-azoka, aldiz, urtean behin egiten dute, lehen maizagoa izan arren. Hain zuzen ere, urriko lehen astelehenean Pirinioetako behi, zezen eta zekor aziendaren lehiaketa izaten dute.
Gernikako merkatuak euskal gastronomiarekin duen harremanari dagokionez, bat egiten du honek larunbatetan egiten diren azokekin. Azoka monografikoak izan ohi dira, adibidez, Bizkaiko txakolina eta ‘Idiazabal’ jatorrizko deiturako gazta uztartzen dituzte. Baita bakailaoa eta Arabako Errioxako ardoak besteak beste ere. “Beti dago harremana; merkatuari bizia ematen dio eta erakargarria da gazteentzat”.
Belaunaldi aldaketaren gaiari helduz, Juanjok honako hausnarketa egin du: baserritarrek asteburuaz gozatu nahi dute, elkarte batzuk elkartzen dira produktu freskoa etxera bidaltzeko… Onartzen du “beste modu batzuk” direla gaur egunekoak, baina gaineratu du merkatu batentzat ez dela positiboa, lehen 300 baserritar inguru biltzen zirelako eta orain, ordea, 150.