1.- Izena:
Arabako Errioxa olioa.
2.- Anzinatasuna, tradizioa, eskarmentua:
Duela mende askotatik, olibondoak Arabako Errioxako paisaiaren parte dira. Dieta mediterraneoak, ardoak eta zerealek osatzen duten ezinbesteko hirukotearen osagai gisa, eskualde osoan landu izan da eta, garai batean, herri guztiek errota zeukaten. Errioxako jatorrizko deitura kontrolatuaren gorakadaren eta zerealgintzaren mekanizazioaren eraginez, olibondoen eremua murrizten joan zen, eta bigarren planoan utzi zuten. Hala, tokiko kontsumora bideratu zuten. XXI. mendearen hasieran, 32.000 zuhaitz bakarrik hazten zituzten.
Arabako Errioxako Olibondo Elkartea sortzea funtsezkoa izan da inguru horretan olibondoak berreskuratzeko.Ekimen horri esker, ikerketak egiten hainbat urte eman ondoren, 2005etik aurrera, kalitate paregabeko oliba olio birjina estra etengabe egitea lortu dute.
3.- Aintzatespenak:
Arabako Errioxa eskualdeko hurrengo olio uzta Eusko Label kalitate ziurtagiriarekin salduko dute, 2010ean. Kalitatea fundazioak ziurtatzen du prozesu osoaren trazabilitatea eta lortutako olioaren kalitatea. Berariazko araudia betetzen duen merkaturatzeko olioak etiketan Eusko Label logotipoa izango du, baita zenbakidun kontraetiketa bat ere.
4.- Ezaugarriak:
Arronitz motako olibondoek landa ukitu nabarmena daukate eta, horri esker, olibondoak hazteko muga-mugakoa den klima batean bizirauten dute. Hain zuzen, klima ezaugarri horiek, olibondo mota horren berezitasunekin batera, olioari kutsu markatua ematen diote. Polifenol kopuru handiaren ondorioz, olioek oliba berdeen usain bizia eta landareen ukitua daukate. Ahoan arina da, baina azkura atsegina eragiten du. Antioxidatzaile natural horien mikaztasuna saihesteko, biltzerakoan, heldutasun punturik onenean dauden kontuan hartzen da, baita olio-errotan tratatzerakoan ere. Kontu handiz biltzeak, berehala xehatzeak eta olio-errotan zehazki kontrolatzeak produkturik onena izatea bermatzen dute.
5.- Osagaiak:
Arronitzeko oliben olio birjina estra; hau da, Arabako Errioxako eta Nafarroako erdialdeko eskualdeko oliba mota autoktonoarena. Fruitu hori bai hotzera, bai lehortera oso ondo egokitzen da. Berandu loratzen denez, maiatzaren bukaeran alegia, lur horietan gertatzen diren izozte berantiarrak saihesteko aukera ematen du.
6.- Ekoizpen eremua:
Arabako Errioxako eskualdea hirurehun kilometro koadro eskaseko eremua da eta Arabako hegoaldean kokatuta dago, Kantabria mendilerroaren eta Ebro ibaiaren artean. Gaur egun, eskualde horretako 250 hektarea olibondoak hazteko erabiltzen dituzte eta 90.000 olibondo inguru daude.
E R R E Z E T A
Lau pertsonentzako osagaiak
4 bakailao trontzo, 250 gr oliba olio,
8 gr baratxuri, 5 gr pipermin
Osagarriak:
Bakoitzaren gustu eta irudimenari.
Tradizionalki: Bakailaoa pil-pil saltsarekin estali eta baratxuri eta pipermin zatiekin hornitzen da.
Elaborazioa
| Bakailao oso bat erosiz gero, egin beharreko lehenengo gauza hau gezatzea da, horretarako arraina ur eta gatzez beteriko ontzi batean sartu behar da 24 orduz, ura 7 ordutara aldatuz. Ondoren, bakailaoa garbitu eta honen trontzoak atera behar dira, 250 gramoko zatitan banatu eta paper xugargatzailearekin ondo lehortzeko. Olioa kazolara bota eta ondo berotu ostean, baratxuriak eta pipermin zatiak gehitu behar dira. Hauek gorritzen hasten direnean, oliotik atera eta bakailaoa sartu, honek azala goiko aldean duela eta bertan 2 minutuz utzi beharko da. Ondoren, arrain zatiei buelta eman eta, berriro ere, 2 minutuz sukaldatzen utziko dira. Denbora pasatzean, bakailaoa atera eta olioa epeltzen utzi beharko da. Bukatzeko, iragazkin fina hartu eta olioa nahasten hasi beharko da, bakailaoaren kolagenoarekin pil-pila harrotzeko. * Tradizionalki, pil-pila kazola mugituz harrotzen da. |
