1.- Izena:
Bakioko garrazkiak (laranjak eta limoiak).
2.- Antzinatasuna, tradizioa, eskarmentua:
Bakioko kubeta deiturikoa Jata eta Burgoa mendietako hegien eta Estepona ibaiaren artean kokatutako bailara estua da. Mendien babesak eta itsasoaren gertutasunak eragindako tenperatura epelak nekazaritzaren garapenerako oso egokia den mikroklima heze eta onuragarria sortzen dute. Horrek latitude hauetan ezohikoak diren labore mediterraneoak haztea errazten du, adibidez: garrazkiak eta mahatsondoak.
Tokiko hiru txakolindegik egiten jarraitzen duten Bakioko txakolinaren ospeak gaur egunera arte iraun du. Hala ere, jende asko harritu egingo da eremu horretan, duela mende batzuetatik, garrazkiak ere izan direla eta haien ekoizpena Bakioko herritarrentzat diru-sarrera garrantzitsua zela jakitean. Erdi Aroan, garrazkiak ezinbestekoak ziren arrainak kontserbatzeko. Horregatik, handik gertu dagoen Bermeo herrian, etengabe behar izaten zituzten. Garraioan, ohikoa zen mandazainak arrain freskoa horrekin batera garraiatzen zituzten limoien zukuaz bustitzen joatea. Gainera, inguru horretako laranjak eta limoiak portu horretatik Holandara, Frantziara eta Ingalaterrara esportatzen zituzten merkantzia nagusietako bat zen.
3.- Ezaugarriak:
Limoiondoak (Citrus limón) garrazkien taldekoak dira eta Asiako hego-ekialdean sortu ziren, duela 20 milioi urte inguru. Lantza formako hostoek, ukitzean, lurrin fin bat isurtzen dute. Limoiondoak ia urte osoan loratzen dira eta azal lodiko fruituak ematen dituzte. Fruitu horiek barruan atalak gordetzen dituzte eta, haiekin batera, beren zukua. Fresko kontsumitzen da nagusiki, bai etxeko zuku eta freskagarriak egiteko, bai plater askotarako gatzozpin edo ongailu gisa. Behar direnean jasotzen dira. Bakion, limoiak kolore berde iluna daukatenean biltzen dira, usaintsuagoak direlako eta erabat horiak direnek baino biziagoak.
Laranjondoak ere (Citrus aurantium) Asiakoak dira jatorriz. Adaburu hostotsu eta trinkoa daukate. Hostoak iraunkorrak dira, kolore berde bizi distiratsukoak, eta limoiondoaren hostoetatik bereizten laguntzen diguten hosto-txorten bereziak dauzkate. Beren loreak, laranjondo-loreak, martxoan edo apirilean agertu eta airea lurrintzen dute. Laranjak biltzeko garaia urri-azarotik martxora bitartekoa da, baina zuhaitzean denbora dezente eman dezakete.
4.- Ekoizpen eremua:
Jatorri tropikaleko espezieak direnez, hotzak kalte egiten die eta izozteei ezin diete aurre egin; izan ere, bai loreek, bai fruituek dezente sufritzen dute eta baliteke erabat desagertzea ere. Bakio ingurura primeran egokitzen dira, itsasoaren ondoan babestuta baitaude, izozte handiak gertatzeko arriskurik gabe. Gainera, euri dezente egitea eta udan ur eta tenperatura beroak izatea komeni zaie, fruituak ondo heltzeko. Soroan, ahalik eta argi gehiena eduki dezan ahalegindu behar da.
E R R E Z E T A
BIZKOTXOA
Lau pertsonentzako osagaiak
125 gr jogurt, 90 gr ekilore-olio, 290 gr azukre,
150 gr irin, 3 arrautz, 15 gr legami kimiko (sobre 1),
48 gr limoi edo laranja-zuku, limoi edo laranja bat
Osagarriak:
Bakoitzaren gustu eta irudimenari.
Jarri fruta azukreztatua bizkotxoaren gainean.
Elaborazioa
- Aldez aurretik berotu labea 180ºCtan.
- Gehitu jogurta bol batean.
- Gehitu hiru arrautzak, azukrea, olioa eta irina.
- Limoiaren edo laranjaren azala birrindu eta bolean gehitu.
- Gehitu legamia eta limoiaren edo laranjaren zukua.
- Irabiatu irabiagailu edo sukaldeko robot batekin.
- Koipeztatu moldea.
- Nahasketa moldean jarri eta labean sartu.
- 20 minutura, gutxi gorabehera, atera bizkotxoa eta utzi hozten desmoldatu aurretik.
FRUTA AZUKREZTATUAK
Osagaiak:
3 laranja edo limoi, 2 kanela-zotz,
500 gr azukre, 200 ml ur, 10 gr gatz.
Elaborazioa:
- Zuritu fruta mintz zuriaren zati bat utziz eta moztu azala tiretan.
- Eraman ura gatza eta azalekin irakite puntura.
- Errepikatu prozesu bera beste bi aldiz (kasu honetan gatzik gabeko urarekin)
- Jarri 500 ml ur, azukrea eta kanela-zotzak kazola batean eta egin almibar bat.
- Irakiten hasten denean, sartu fruta-azalak eta utzi egosten su baxuan almibarra kontsumitu arte.
- Berotu labea 160ºCtan eta itzali. Sartu azal tirak eta utzi lehortzen.
