1.- Izena:
Esnegorria, pinutela, niskaloa / Lactarius deliciosus L.: Fr.
Klasea: Basidiomycetes.
Azpiklasea: Agaricomycetes.
Ordena: Russulales.
Familia: Russulaceae.
2.- Ezaugarriak:
Fruitu hankadunak dira eta 5-15 cm-ko diametroko txapela daukate. Txapela ganbila da, gero luzatua, eta erdialde zapaldua dauka. Ertza lisoa da, barnera kurbatuaren eta lau-beherantz kurbatuaren artekoa. Kutikula ez-banangarria da, eguraldi hezea dagoenean likatsua da eta lehorra dagoenean belusatua, kolore laranja argiaren eta laranja-okre-gorrixkaren artekoa dauka, gune ilun eta argien artean zirkulu zentrokideak osatzen dira eta, zahartzean, orban berdexkak dauzka (azalera osoa estaltzera ere irits daitezke). Orriak meheak dira, hertsiak, pixka bat dekurrenteak, lamelula tartekatuak dauzkate, kolore laranjatua, eta orbain berdeak ateratzen zaizkie. Oina zilindrikoa da, 2-7 x 1,5-2,5 cm-koa, motz samarra, oinarrian estutua, betea eta gero hutsa, gainazala laranjatua da, lauso zurixka batez eta sakonune laranja batzuez (zulo txikiak) apaindua.
3.- Habitata:
Oso espezie arrunta da. Multzo handitan hazten dira, gune itzaltsuetan, udazkena aski aurreratuta dagoen arte eta, geroago, gune eguzkitsuetan, pinuz eta izeiz populatutako basoetako leku baxuetan.
4.- Antzeko espezieak:
Erraz ezagutzen da. Lactarius sanguifluus espeziearekin nahasten da gehien. Hori ere jangarria da eta antzeko ezaugarriak dauzka, baina kolore gorrixkagoa dauka.
5.- Sukaldaritza interesa:
Espezie jangarri oso ezaguna da eta sukaldaritzan hainbat erabilera dauzka. Haragi edo ehizaki gisatuetan, askotan, osagai gisa erabiltzen da. Sasoitik kanpo erabiltzeko, gatzetan kontserba daiteke. Haragiak zuntz gutxi dauzkanez, luzaroan egosiz gero, pitzatzeko joera dauka. Zapore pixka bat mikatza dauka.
E R R E Z E T A
ESNEGORRI, SAGAR ETA INTXAUR ENPANADILLAK
Lau pertsonentzako osagaiak
8 enpanadila-ore, 120 gr esnegorri,
100 gr errezil-sagar, 50 gr intxaur,
50 gr tipul, arrautza 1, piperbeltza,
azukrea, gatza eta oliba-olioa.
Osagarriak:
Bakoitzaren gustu eta irudimenari.
Elaborazioa
- Labea 180ºCtan aurreberotu.
- Perretxikoak sukaldeko papera erabiliz garbitu.
- Perretxikoak brunoisean moztu.
- Intxaurrak ireki eta zati txikietan moztu.
- Sagarra zuritu eta bihotzgabetu.
- Brunoisean moztu.
- Tipula garbitu eta brunoise eran moztu.
- Tipula zartagin batean gorritu eta esnegorriak gehitu.
- Gatza eta piperbeltzarekin ondu.
- Gehitu olio pixka bat beste zartagin batera, sagarra sukaldatu azukre pixka batekin.
- Karamelua sortu ondoren, kendu sutatik.
- Sagarra tipularekin eta perretxikoekin nahastu.
- Intxaur zatiak gehitu eta nahastu.
- Zabaldu enpanadila-oreak eta jarri perretxiko-nahasketa pixka bat erdian.
- Orea erditik tolestu eta ertza sardexka batekin itxi.
- Arrautza bat irabiatu eta orea pintzel batekin margotu.
- Enpanadillak 10 minutuz laberatu.
