1.- Izena:
Karrantzako ardi muturbeltzaren gazta.
2.- Antzinatasuna, tradizioa, eskarmentua:
Bizkaiko Enkarterri eskualdean abeltzaintza tradizio handia dago. Hala, gaur egun ustiategi asko daude. Inguru horretako geografia bereziaren eta abeltzainen irmotasunaren zein harrotasunaren ondorioz, Enkarterrin bertako arraza ondare oso garrantzitsua dago; horietako asko desagertzeko arrisku larrian daude.
Karrantzako arrazari buruzko lehenengo erreferentzia historikoa 1872. urteko grabatu batekoa da. Esnetarako ahuntz bikaina da eta bi barietate daude: aurpegi horikoa eta muturbeltza. Azken hori oso egoera larrian dago. Arrazaren garrantzia hainbat alderditan datza. Alde batetik, garrantzi ekonomikoa dauka, arraza horretako ardietatik eratorritako produktuak (esnea, haragia eta artilea) direla medio.Bestetik, garrantzi ekologikoa, betetzen duten funtzioagatik; izan ere, gune baztertuetako eta menditsuetako natur baliabideak baliatzen dituzte. Gainera, erreserba genetiko gisa ere garrantzitsuak dira, inguru zail eta oso euritsutara primeran egokitzen baitira. Bertako arrazen katalogoetan eta Slow Food mugimenduaren Zaporearen Kutxan jasota egoteak arrazaren etorkizunean itxaropena izaten laguntzen digu.
3.- Aintzatespenak:
Arraza hori Estatuko Arrazen Katalogo Ofizialean Desagertzeko Arriskuan dagoen Bertako Arraza gisa jasota dago, baita FAOren Etxeko Abereen Aniztasunari buruzko Informazio Sisteman (DAD-IS) ere.
Slow Food mugimenduaren Zaporearen Kutxa nazioarteko katalogoan jasota dago, Baluarte gisa aitortua. Izendapen hori bai animalia arraza eta landare barietate autoktonoak, bai ekoizpen teknika zaharrak, produktu bikainak eta horiek egiten diren tokiak babesteko proiektu zehatzei ematen zaie.
4.- Ezaugarriak:
Karrantzako ardiak esnea egiteko gaitasun aparta dauka: 150 egunean, batez beste, 160-170 litro esne ekoizten dituzte. Bospasei litro esnerekin, 1 kg gazta fresko edo 400 g gazta ondu (gutxienez bi hilabetez finduta) egin daiteke.
Bertako karrantzako ardi muturbeltzaren esne gordinarekin egindako gazta. Txikia eta zapore berezikoa da. Gazta fresko piezak 12 cm-ko altuera eta 10 cm-ko diametroa dauzka (12 cm erdialdean). Gazta onduak 4 cm-ko altuera eta 9 cm-ko diametroa dauzka (10 erdialdean).
5.- Ekoizpen eremua:
Enkarterri eskualdea (Bizkaia)
