Mapa Gastronomikoa

Plentziako lupia

Arrantza — Plentzia-Mungia

1.- Izena:

Lupia.

2.- Antzinatasuna, tradizioa, eskarmentua:

Plentzia herria, 1214 eta 1236. urteen artean sortua, Butroe ibaiko azken meandroan dagoen kokaleku estrategikoa da. Butroe ibaia pixkanaka dabil eta, itsasoratu aurretik, Txipio padura osatzen du. Kostaldeko hareatzetatik gertu, herriko kai txikia dago. Plentziak itsas historia luzea dauka (bertako kofradiako ordenantzak 1524. urtekoak dira) eta itsasbazterraren gaineko eskumen oso zabala izan zuen. Alabaina, kaiko arrantza jarduera ez zen asko garatu, kanaletik eta ibaitik nabigatzea zaila zelako.

Euskal kostaldeko habitat adierazgarrienetako batzuk (ibaia, estuarioa, itsasaldeko hareatzak eta itsaso zabala) biltzen dituen eremu txiki hori historikoki baxurako arrantzarako kokaleku emankorra izan da. Lupia, estuarioko habitat horretara ezin hobeto egokitutako espeziea, Plentziako 1508ko ordenantzetan aipatzen zuten dagoeneko eta segur aski Plentziako arrain enblematikoena izango da. Horrez gain, kirol arrantzale asko erakartzen ditu eremu horretara.

3.- Ezaugarriak:

Lupia (Dicentrarchus labrax) zilar kolorea eta oliba berde irisazioak dauzka. Gorputz luzea eta gutxi trinkotua dauka, metro bateko luzera eta gehienez ere 12 kiloko pisua izatera irits daiteke. Aho handia daukate, hortz txiki askoz betea. Mugimendu azkarrak eginez igeri egiten du eta harrapakinei ausarki eragozten die. Hortik dator bere izena (latinez lupa= otsemea). Era guztietako arrainez, ganbaz eta moluskuz elikatzen da.

Espezie preziatuenetako bat da, bere sukaldaritzarako balioarengatik eta zapore finarengatik. Hala, kirol arrantzaleek gehien harrapatzen dutenetako bat da. Kontsumitzeko garai egokiena urtarriletik martxora artekoa da. Arrain zuri iharrenetakoa da. Normalean, modu sinplean prestatzen da: labean, txingarretan, parrillan edo gatzetan. Haragi trinkoa dauka eta hezur gutxi, beraz, xerra edo solomotan ere erraz egin daitezke.

4.- Kokapena:

Lupia kostaldeko azaleko uretan bizi da, 100 metrotik beherako sakoneran. Itsasautsi guneak hobesten dituen arren, udan sakonera txikiagoko mailetara gerturatzen da eta batzuetan estuario eta ibaietan sartzen da. Neguan, aldiz, barnealdera urruntzen da. Plentziako estuarioaren eremua bere beharretara primeran egokitzen da eta beti espezie horretarako arrantzagunea izan da.

5.- Gaur egungo ekoizpena:

Euskal Autonomia Erkidegoan, lupiaren kirol arrantza baimenduta dago, betiere, sasoi baimendua (apiriletik abendura), harrapaketa kupoak (gehienez ere 5 kg lizentziako eta eguneko) eta gutxieneko neurria (36 cm) errespetatzen baldin badira. Plentzia aldea eta ingurua kirol arrantzaleek lupia arrantzatzeko gustukoen daukaten lekuetako bat da. Lupiaz gain, muxarrak, txipiroi handiak, itsas aingirak… arrantzatu ohi dituzte.

Artisau-arrantzari dagokionez, lupia Euskal Herrian gehien harrapatzen den espezieetako bat da, nahiz eta euskal arrantza-portuetan deskarga bolumen txikiko kategorian sailkatuta dagoen. Plentziako portuko baxurako artisau-ontzidia 12 ontziz osatuta dago (Bizkaian guztira 122 daude) eta portuan daukaten erregistro gordineko tona kopurua 63,3koa da.


E R R E Z E T A

LUPIA DONOSTIAR ERARA

Lau pertsonentzako osagaiak

1 kg lupia-solomo (2 lupia gutxi gorabehera),

15 gr baratxuri, 2 unit pimemin lehor, 500 gr Gernikako piper,

oliba-olioa eta sagar-ozpina.

Osagarriak:

Bakoitzaren gustu eta irudimenari.

Elaborazioa

  • Hartu solomoak eta zatitu 250 g-ko zatitan.
  • Gehitu oliba-olioa zartagin batean, eta markatu solomoak azala gorantz dutela.
  • Jarri solomoak, azala beherantz, ondo koipeztatutako labe-erretilu batean, eta sartu labean, aurrez berotuta, 200 ºC-ra 10 minutuz.
  • Moztu baratxuria eta pipermina xaflatan eta kazola txiki batean erregosi, oliba-olio beroarekin.
  • Kendu biak sutatik eta gehitu sagar-ozpina, nahastu ondo olioarekin eta isuri lupia-solomoen gainean.
  • Gernikako piperrak garbitu eta juliana moduan moztu.
  • Salteatu piperrak zartaginean.

Bestelako produktuak