1.- Izena:
Gibelurdina / Russula virescens.
2.- Deskribapena eta ezaugarriak:
4-12 cm-ko diametroko txapela dauka. Hasieran, ganbila da, gero lautua eta erdialde pixka bat zapalduna. Kutikula matea da, baina ale gazteena likatsua izan daiteke eguraldia hezea denean. Zurixka-krema da, gazteak direnean tonu berdexkak dauzkate, erraz pitzatzen dira eta plaka berde-gardinga tipikoa erakusten dituzte, zuri-krema hondo baten gainean.
Orriak hertsiak, lodiak eta lamelularik gabeak dira. Zuriak dira, baina denborarekin gero eta nabariagoa bihurtzen den krema kutsu pixka bat daukate.
Oina 4-9 x 1,5-3 cm-koa da, zilindrikoa, nahiko sendoa, trinkoa eta hauskorra, ale gazteen kasuan; leizetsua, zaharren kasuan. Oinarria meheagoa dauka eta kolore zuria, orban arre-gorrixkaren batekin.
Haragia trinkoa, hauskorra, zuria, zapore gozokoa eta fruta usainekoa da. Beldarrek azkar inbaditzen dute. % 10 burdina sulfatoz osatutako diluzio batekin erreakzionatzean, kolore hori-laranjatua hartzen du.
3.- Habitata:
Udan eta udazkenean hazten da, hostotsu basoetan. Urola Kostan espezie arrunta da, nahiz eta azken urteetan urritu egin den. Artetxotan, Aiako Laurgain auzoan, egindako argazkia. Pagoeta Parke Naturalaren barruan dago.
4.- Antzeko espezieak eta sukaldaritza interesa:
Jaki bikaina da, askoren ustez Russula onena. Benetako gibelurdina da, Euskal Herrian antzinatik jaten den perretxikoa. Oso antzeko Russulak daude, horiek ere txapel berde eta oin zuria daukatenak: R. heterophylla eta R. cyanoxantha, Patterreaui barietatekoa, denak jangarriak.
E R R E Z E T A
GIBELURDIN KREMA
Lau pertsonentzako osagaiak
250 gr gibelurdin, 250 gr perretxiko, 75 gr tipul, 90 gr porru,
10 gr baratxuri, 120 ml ardo-zuri, 5 gr tipulin,
oliba-olioa, gatza eta piperbeltza gustura.
Osagarriak:
Bakoitzaren gustu eta irudimenari.
Platerean jarri ondoren, gehitu errezeta egitean erreserbatutako gibelurdinezko xaflak, testura emateko.
Elaborazioa
- Onddoak sulkaldeko paperarekin garbitu eta xaflatan moztu.
- Zartagin batean, su handian, baratxuriak urreztatu eta, ondoren, perretxikoak salteatu eta erreserbatu.
- Tipula eta porrua garbitu eta juliana finean moztu, aurretik erabilitako zartaginean olio pixka batekin eta su ertainean erregosi ahal izateko.
- Gehitu onddoak, eta gibelurdineko 6 xafla gorde.
- Barazkiak bigundu ondoren, kazola batera pasa eta ardo zuria gehitu.
- Ardoaren alkohola lurruntzean urez estali.
- Birrindu nahasketa, iragazgailu fin batetik pasa eta zuzendu gatza edo piperbeltza, behar izanez gero.
